Δίκαιος έπαινος οφείλεται εις τον επί των Εσωτερικών υπουργόν κ. Ράλλην, δια τας περί της σταφίδος εν τω εξωτερικώ εκθέσεις των αντιπροσώπων μας, τας οποίας προεκάλεσε. Οι κυβερνήται μας δυστυχώς ήσαν πολύ σοφοί. Ό,τι δεν εξεφύτρωνε από το κεφάλι των, ποτέ δεν εζητούσαν να το εύρουν αλλού. Η Γαλλία ζητεί τώρα έκθεσιν περί της γεωργικής μας καταστάσεως· αφορμή δια να μάθωμεν και μεις τι παράγει ο τόπος μας από τας ζητηθείσας υπό του υπουργού εκθέσεις προς την κυβέρνησίν των περί της κινήσεως του εμπορίου εν Ελλάδι, από τας οποίας φωτιζόμεθα και ημείς ολίγον. Οι Αυστριακοί το ίδιον. Γαλλία, Αγγλία, Αυστρία, ενδιαφερόμεναι δια την γεωργίαν και το εμπόριον και την βιομηχανίαν της Ελλάδος. Ελλάς, μη ενδιαφερομένη δια καμμίαν Ευρωπαϊκήν δύναμιν, αλλ’ ούτε δια την κατάστασιν των υπηκόων της ακόμη. Αυτοί περιμένουν, φαίνεται, να φωτισθούν από μας δια να εισαγάγουν και εις τον τόπον των τα ελληνικά φώτα. Εμείς δεν έχομεν ανάγκην από ξένον φως. Η μικρά αυτή γωνία επισύρει την προσοχήν των μεγάλων αυτών κρατών, πώς να εργασθούν δια να διαδώσουν εδώ περισσότερον τα προϊόντα των. Ημείς ένα μοναδικόν προϊόν έχομεν, και δεν είπαμεν ποτέ: βρε, ας ρωτήσουμε και αυτούς τους πρέσβεις, και αυτούς τους επιτετραμμένους και αυτούς τους προξένους μας, πώς πάει η σταφίς σ’ αυτά τα μέρη, τι μπορούμε να κάμουμε για να την διαδώσουμε, πώς να εργασθούμε για να αυξήσουμε την κατανάλωσιν, τι πρέπει να γείνη για να πωλήται καλήτερα, πώς μπορεί να διαδοθή εις την Ρωσσίαν, εις την Ιταλίαν, εις την Ολλανδίαν, εις την Αίγυπτον. Και οι τόσην άγνοιαν έχοντες των όρων υπό τους οποίους ημπορεί να διαδοθή η σταφίς αλλού, συνήπτον συμβάσεις μολαταύτα με τα Κράτη αυτά, χωρίς να γνωρίζουν αν και πώς είναι δυνατόν να έχη εκεί η σταφίς στάδιον καταναλώσεως. Η πάνσοφος κεφαλή του κ. Τρικούπη τα ήξευρε όλα. Η φλογερά εκ πατριωτισμού κάρα του κ. Δηλιγάννη, αυτή εσκέπτετο περί θεσμών και μηχανορραφιών. Και αι εκθέσεις των προξένων αποτελούν το ορμητήριον πάσης σκέψεως, παντός λογισμού περί της εξαγωγής της σταφίδος. Είναι ο χάρτης επί του οποίου σχεδιάζεται η εκστρατεία.
Δια τούτο νομίζομεν ότι είναι άξιος γενικών επαίνων και ευχαριστιών ο κ. Ράλλης δια την φροντίδα την οποία κατέβαλε, προκαλέσας τας εκθέσεις αυτάς. Όταν δε αποκαταστή η ελπιζομένη κυβερνητική μονιμότης, πιστεύομεν ότι η κυβέρνησις θα ενεργήση παν ό,τι υποδεικνύουν αι εκθέσεις ως εξαρτώμενον εκ κυβερνητικής ενεργείας προς ενίσχυσιντης καταναλώσεως του προϊόντος τούτου.
