ΓΝΩΜΑΙ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΤΙ ΘΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΘΗ ΕΝ ΑΓΓΛΙΑ ΝΑ ΠΩΛΗΤΑΙ ΕΙΣ ΤΑΣ ΟΔΟΥΣ
ΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΗΤΑΙ ΟΙΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ
ΑΙ ΕΞΕΥΤΕΛΙΣΤΙΚΑΙ ΤΙΜΑΙ
(Ιδιαιτέρα ανταπόκρισις «Ακροπόλεως»
Τη 30 7βρίου
Το απασχολούν την Ελλάδα ζωτικώτατον ζήτημα της τύχης της σταφίδος δεν ηδύνατο ή να απασχολή και τους ενταύθα σταφιδομεσίτας ή σταφιδεμπόρους, τινάς των οποίων επεσκέφθην εν τοις γραφείοις των και εζήτησα τας γνώμας αυτών περί της σημερινής καταστάσεως της σταφιδαγοράς ως και περί του πρακτέου εις το μέλλον προς εξασφάλισιν της τύχης του προϊόντος, δια του οποίου επί του παρόντος ζη οπωσδήποτε και κινείται η Ελλάς. Οκτώ ή δέκα είναι τα ελληνικά γραφεία εν τω Άστει, τα οποία ασχολούνται εις την χοντρικήν κατανάλωσιν της σταφίδος, ενεργούντα επί προμηθεία την εις Άγγλους εμπόρους πώλησιν των εκ διαφόρων σταφιδοπαραγωγών κέντρων της Ελλάδος στελλομένων φορτίων, εκτός δε των ελληνικών γραφείων υπάρχουσι και πολλοί Άγγλοι, οι οποίοι ή εργάζονται επί προμηθεία ως οι Έλληνες ή προμηθεύονται την σταφίδα δι’ ίδιον λογαριασμόν και δια διαφόρων υπογραφείων διασκορπίζουν έπειτα αυτήν εις όλον το Ηνωμένον Βασίλειον. Η κατανάλωσις της σταφίδος εν αυτώ χρονολογείται από τινων δεκαετηρίδων, αφ’ ου χρόνου κατέστησεν αυτήν γνωστήν εις τους Άγγλους ο Βαρφ, ως ήκουσα. Χρησιμοποιηθείσα όμως άπαξ ως άρτυμα ούτως ειπείν εις το καίικ και μεταξύ των απόρων χωρικών, εντός του εκ κατωτέρου σίτου άρτου, περιωρίσθη έκτοτε εις τον τοιούτον τρόπον της καταναλώσεως, ουδέ εγένετό ποτε σκέψις τις ούτε μεταξύ των Ελλήνων, ούτε μεταξύ των Άγγλων, μήπως είναι δυνατόν να εξευρεθή και άλλος τις τρόπος προς χρησιμοποίησιν αυτής, όπως ούτω αυξήση το εν Αγγλία καταναλισκόμενον ποσόν ελληνικής σταφίδος, το οποίον ανελθόν κατά τα τελευταία έτη κατ’ άλλους μεν εις 65, κατ’ άλλους δε εις 70 ή και περισσοτέρας χιλιάδας τόννων ενιαυσίως περιωρίσθη εις το όριον τούτο.
Πριν η αφηγηθώ ό,τι ήκουσα παρά των εμπόρων, ους εύρον εν τοις γραφείοις των και επεσκέφθην, θα τολμήσω να μνημονεύσω ότι οσάκις προσέρχεταί τις εις ελληνικά καταστήματα εν τη αλλοδαπή, οφεόλει να είναι ωχυρωμένος δια πολλής υπομονής και ψυχραιμίας. Υπάρχουν και πολλαί εξαιρέσεις, δεν είναι όμως και σπάνιον να νομισθή ο προσερχόμενος ότι προσέρχεται προς πάντα άλλα σκοπόν, και ιδίως προς τον σχετιζόμενον με τα ταμιακά του ζητουμένου εμπόρου, ή προς σχέδιον και προσπάθειάν τινα κοινωφελή.
Μετά την παρένθεσιν ταύτην, ήτις μοι φαίνεται ότι έπρεπε να παραλειφθή, εν μεν τοις ενταύθα γραφείοις του οίκου των Αδελφών Βαλλιάνων, ασχολουμένου κυρίως μεν εις τα σιτηρά, αλλά καθ’ ικανόν μέρος και εις τον ελληνικόν σταφιδοκαρπόν, μοι ανακοινώθη άνευ ελιγμών ότι η κατάστασις της σταφιδαγοράς εμπνέει ανησυχίας.
Η κατά το τελευταίον έτος σταφιδοπαραγωγή και καθ’ εαυτήν είναι πολύ ανωτέρα εν σχέσει προς την συνήθη ζήτησιν και κατανάλωσιν εν τοις γνωστοίς ήδη κέντροις, το παραχθέν όμως και διαθέσιμον ποσόν αποβαίνει έτι μάλλον ανοικονόμητον, καθ’ όσον ενώ εν Αγγλία δεν υπάρχει ελπίς τις να καταναλωθή εφέτος ποσόν ανώτερον του συνήθως από τινων ετών, εξ άλλου εδείνωσε την κατάστασιν και ο εν Γαλλία αποκλεισμός, όστις πιθανώτερον είναι να μονιμοποιηθή ή να λυθή εν τω μέλλοντι.
Ήδη κατά το έτος τούτο ελάχιστον ποσόν θα διατεθή εν Γαλλία, εάν δε και κατά τα προσεχή έτη προχωρήση ευδοκιμούσα ως πριν η γαλλική αμπελουργία, μένουσα ανεπηρέαστος από της φυλλοξήρας, πρέπει να μη λαμβάνηται πλέον υπ’ όψει η Γαλλία, και τούτο δέον να γίνη από τούδε, ως κέντρον καταναλώσεως ελληνικής σταφίδος· όσον αφορά την Αγγλίαν, εν αυτή δεν υπάρχει φόβος να μειωθή το νυν καταναλισκόμενον ποσόν, μη υπάρχοντος ανταγωνισμού, καθ’ όσον ο Άγγλος εξωκειώθη πλέον προς την χρήσιν της ελληνικής σταφίδος, εκεί δε ένθα μεταχειρίζεται αυτήν δεν θα προτιμήση ούτε την Ισπανικήν, ούτε άλλων χωρών τας σταφίδας, αι οποίαι επίσης καταναλίσκονται εν Αγγλία. Δεν υπάρχουν όμως και ελπίδες προς ουσιώδη τινά αύξησιν της καταναλώσεως· φαίνεται ότι κατά την γενομένην χρήσιν έφθασεν εις το ανώτατον σημείον, κυμαινομένου του καταναλισκομένου ποσού μεταξύ 70 και 75 χιλιάδων τόννων ετησίως, ων αι 10 περίπου χιλ. αποστέλλονται εντεύθεν δι’ αγγλικών καταστημάτων εις Αυστραλίαν, όπου η αυτή χρησιμοποίησις γίνεται, η ζύμωσις εντός των καίικ.
– Δεν είναι δυνατόν ν’ αυξήση η κατανάλωσις εν Αυστραλία; ηρώτησα.
– Εν όσω εξοδεύεται και εκεί ως εν Αγγλία, δεν υπάρχει πιθανότης. Κάμνουν και εκεί οι Άγγλοι ό,τι κάμνουν εδώ. Οι αμέσως ενδιαφερόμενοι, οι σταφιδοπαραγωγοί και αι ελληνικαί κυβερνήσεις, αυτοί δέον να μεριμνήσουν, μοι απαντήθη.
Έπειτα μοι ανακοινώθη ότι αν και εξέπεσαν αι τιμαί της σταφίδος εις το ήμισυ σχεδόν εν συγκρίσει προς τας περυσινάς, δεν υποφαίνεται ότι η κατανάλωσις θα επεκταθή. Θα γνωσθή δε τούτο ακριβώς μετά μήνα και πλέον, επί του παρόντος όμως κατά πάσαν άφιξιν νέου φορτίου εξ Ελλάδος επέρχεται και μικρά τις μείωσις εις τας τιμάς, αι οποίαι εν τούτοις πιθανώτερον είναι να μείνουν στάσιμοι επί τινα χρόνον, να μη εκπέσουν δε ουσιωδώς. Αλλ’ αν η Αγγλία εξακολουθή να είναι και κατά το έτος τούτο ευνοϊκή ως συνήθως εις την ελληνικήν σταφίδα, φόβος είναι, μοι προσετέθη, μη δεν δυνηθή ν’ ανταποκριθή και δια το προσεχές έτος κατά την αυτήν τουλάχιστον αναλογίαν εις την προσφοράν ελληνικής σταφίδος, εάν υποτεθή ότι η παραγωγή θα είναι και πάλιν πλουσία, διότι εις πολλάς χιλιάδας τόννους ανέρχεται ήδη η από του παρελθόντος έτους παρακαταθήκη εν ταις αποθήκαις, αι οποίαι είναι ανάγκη να κενωθούν όπως δεχθούν άλλας εσοδείας. Η κατάστασις των ελληνικών πραγμάτων αφ’ ενός, αι επανειλημμέναι χρεωκοπίαι εν Ελλάδι και ο φόβος περί των τιμών της σταφίδος εξ άλλου ηνάγκασαν τους ενταύθα εμπόρους κεφαλαιούχους ν’ αποκόψουν πάσαν πίστωσιν προς τους εν Ελλάδι σταφιδεμπόρους, μοι προσετέθη ακόμη, θα είναι δε παράδοξον να μη δυνηθούν οι σταφιδοκτηματίαι ν’ ανταποκριθούν εις τας υποχρεώσεις των, ούτε να καλλιεργήσουν προσεχώς όλας τας σταφιδαμπέλους των.
*
Επί άλλης οδού, πάλιν εν τω Σίτι, εύρον το γραφείον του κ. Μεσσηνέζη. Αφού έσπευσα να εκθέσω τον σκοπόν της επισκέψεώς μου, ιδού τι μοι είπε:
Όσον αφορά την τύχην της σταφίδος, η κατάστασις αυτής είναι απελπιστική. Υφ’ ους όρους χρησιμοποιείται το προϊόν αυτό εν Αγγλία, το μόνον αποτελούν την ζωήν της Ελλάδος, το καταναλισκόμενον ποσόν δεν είναι δυνατόν ν’ αυξήση.
– Και νομίζετε ότι ηδύνατο να ευρεθή τρόπος τις προς μεγαλειτέραν κατανάλωσιν;
– Η κυβέρνησις ώφειλε να εργασθή προς τούτο, απήντησεν. Εδώ εξοδεύεται σχεδόν το ήμισυ ποσόν της παραγωγής, και εν τούτοις εις κανέν μέρος δεν βλέπει τις την σταφίδα· πρέπει να κόψηταε εν καίικ δια να την εύρητε. Η σταφίς ηδύνατο να εξοδεύηται και εις τους δρόμους. Όπως εις παν βήμα βλέπετε διάφορα οπωρικά πωλούμενα επί αμαξίων, κατά τον ίδιον τρόπον ηδύνατο να γίνη και η σταφίς περισσότερον γνωστή. Βλέπων αυτήν ο Άγγλος εκτεθειμένην επί του αμαξίου, προθύμως θα έδιδε μίαν πένναν δια να γεμίση το θυλάκιόν του, και μάλιστα τώρα οπότε η τιμή είναι τόσον εξευτελιστική, όπως δίδει δια τα μήλα, τα καρύδια και άπειρα είδη καρπών, των οποίων, είτε εντοπίων είτε ξένης παραγωγής, γίνεται κατ’ αυτόν και μόνον τον τρόπον καταπληκτική κατανάλωσις. Πού είδατε εδώ ελληνικήν σταφίδα εκτεθειμένην; Ο Άγγλος έμαθεν άπαξ να τρώγη αυτήν εντός των γλυκυσμάτων και δεν ειξεύρει άλλον τρόπον καταναλώσεως· με την μέθοδον όμως των αμαξίων θα συνειθίση και εις άλλον λίαν ευεργετικόν τρόπον δια την ελληνικήν παραγωγήν. Αλλά περί ενός τοιούτου συστήματος δεν ειμπορούμεν ημείς να μεριμνήσωμεν. Αυτό είναι έργον των σταφιδοπαραγωγών και φρονίμων κυβερνήσεων.
– Τι άλλο νομίζετε ότι ηδύνατο να γίνη; ηρώτησα.
– Η ελληνική κυβέρνησις ώφειλε να μεριμνήση και περί περιορισμού της αμπελοφυτείας, όπως γίνεται και εις άλλας χώρας, όπως μη παράγεται ποσόν ανώτερον της καταναλώσεως· αλλ’ αφού τοιούτόν τι δεν επρονοήθη, είναι επάναγκες να επιδιωχθή η ανάπτυξις της εκ χλωρών σταφίδων οινοποιίας. Εν Αγγλία δεν καταναλίσκεται ελληνικός οίνος, και δεν καταναλίσκεται, είτε διότι είναι τώρα ακριβός είτε διότι είναι άγνωστος.
Έχω εδώ μίαν φιάλην ελληνικού οίνου, εξηκολούθησεν, αφού προσέφερε και εις εμέ εν ποτήριον, και προσφέρω εξ αυτού εις φίλους άλλους, οι οποίοι δεν ηξεύρουν πώς να εγκωμιάσουν τας αρετάς του. Δια των ενεργειών της κυβερνήσεως και των σταφιδοκτημόνων ας συσταθούν εις διάφορα κέντρα του Λονδίνου και αλλαχού της Αγγλίας μικρά οινοπωλεία και ας γείνη ούτως γνωστός ο ελληνικός οίνος, πωλούμενος εις μικράς τιμάς, ή προσφερόμενος και δωρεάν επί τινα καιρόν· όταν δε άπαξ γευσθούν αυτόν οι Άγγλοι, θα τον προτιμήσουν αντί του ουίσκι και άλλων αλκοόλ, με τα οποία τώρα δηλητηριάζονται. Δι’ όλα όμως αυτά χρειάζεται νους, χρειάζεται θέλησις και δραστηριότης, και χρειάζεται και πραγματικόν ενδιαφέρον υπέρ του τόπου.
– Σεις οι εμπορευόμενοι εδώ και γνωρίζοντες τον τόπον πώς δεν εκάματε γνωστόν αυτάς τας ιδέας εις την Ελλάδα; Δεν έχετε κανέν κέντρον όπως συσκέπτεσθε; ηρώτησα ακόμη.
– Ως προς το πρώτον ούτε ηρωτήθημεν ούτε θ’ ακουσθώμεν· ως προς το δεύτερον. Ο καθείς βλέπει εδώ το έργον του.
– Είναι φόβος μη εκπέσουν περισσότερον αι τιμαί της σταφίδος;
– Τώρα θα μένουν στάσιμοι, και η στασιμότης θα εξακολουθή μέχρι των μέσων Νοεμβρίου. Έπειτα όμως φοβούμαι νέαν έκπτωσιν, διότι ενώ δεν υπάρχει ενταύθα ελπίς να μεταβληθή η θέσις της ελληνικής σταφίδος εν Γαλλία, θα παύση κατά την εποχήν εκείνην και η εξ Αγγλίας ζήτησις.
Ηυχαρίστησα πολύ τον κ. Μεσσηνέζην δια τε τας πληροφορίας του και τον οίνόν του και ανεχώρησα, μετά τινα δε περιπλάνησιν ανεκάλυψα τον κ. Σπυρόπουλον, όστις από δεκαπενταετίας εργαζόμενος εν Λονδίνω και καλώς γινώσκων επίσης τας περιπετείας του σταφιδοκαρπού με εβοήθησεν επίσης προθύμως εις το σχέδιόν μου.
Και αυτός φρονεί ότι επί του παρόντος θα εξακολουθή το αυτό ποσόν να καταναλίσκεται εν Αγγλία, όσον δε χαμηλή και αν είναι η τιμή της σταφίδος, η ποσότης της καταναλώσεως δεν δύναται ν’ αυξήση, αφού προς ένα και μόνον σκοπόν χρησιμοποιείται. Τουναντίον πιθανόν είναι να παρατηρηθή και ελάττωσίς τις. Και ιδού διατί. Ίσως περισσότερον εις τας επαρχίας, ή εν Λονδίνω, καταναλίσκεται η σταφίς, ιδίως δε μεταξύ των πτωχών Άγγλων, και μάλιστα των εργαζομένων εν τοις ανθρακωρυχείοις, οίτινες αναμιγνύουν την σταφίδα εις τον κατωτέρας ποιότητος άρτον όπως προσδίδουσιν εις αυτόν καλλιτέραν τινά γεύσιν. Τους πληθυσμούς όμως τούτους μαστίζει εφέτος ένεκα των απεργιών απερίγραπτον ένδεια, και φόβος υπάρχει μη δεν δύνανται να προμηθεύωνται ούτε την δια τον άρτον των σταφίδα, αφού και τον άρτον στερούνται. Όπως ασφαλισθή όμως η νυν κατανάλωσις της σταφίδος, ης το ποσόν πρέπει να περιορισθή εις ο σημείον έφθασε, νομίζει ο κ. Σπυρόπουλος ότι προς χρησιμοποίησιν του από της Γαλλίας δια παντός ίσως αποκλεισθησομένου ποσού, του απομένοντος αδιαθέτου, ηδύνατο η κυβέρνησις ή αυτή η ιδία, μεταβαλλομένη εις βιομήχανον, ή ιδρύουσα μεγάλην εταιρίαν να ανεγείρη πνευματοποιεία και καταναλίσκη την σταφίδα ως οινόπνευμα εν Ευρώπη, όπως προληφθή ούτως ο έσχατος δια την Ελλάδα κίνδυνος. Ούτω θα δυνηθή η κυβέρνησις ν’ ασφαλίση και τους φόρους, ενώ τώρα καταντά αδύνατος η είσπραξις. Αλλ’ εκεί ουδείς ποτέ εσκέφθη πώς πράγματι θα ωφεληθή ο τόπος. Οι πολιτικοί φροντίζουν μόνον περί κατακτήσεως της αρχής· οι δε ιδιώται πώς να ωφεληθώσι προσωρινώς, αδιαφορούντες δια το μέλλον. Εάν υπήρχε πρόνοια, πλείστα όσα μέσα ηδύναντο να ευρεθούν όπως μη περιπέση εις τοιούτον εξευτελισμόν εν προϊόν τόσον μοναδικόν και κατά τρόπους δυνάμενον να χρησιμοποιηθή.
Προ ολίγων ημερών με κατέλαβε συγκίνησις, εξηκολούθησεν ο κ. Σπυρόπουλος, ενώ ανεγίνωσκον εις τους «Καιρούς» του Λονδίνου εν εγκωμιαστικώτατον άρθρον υπέρ της Βουλγαρίας εξ αφορμής ότι η νεαρά ηγεμονία είναι υφ’ όλας τας επόψεις τόσον ζωτική, ώστε εκ της μεγάλης κτηνοτροφίας έπεμψε και εις την Αγγλίαν εν ολόκληρον πλοίον εκ κρεάτων, ανοίγουσα ούτω αγοράν δια τα προϊόντα της. Απεχαιρέτισα και τον κ. Σπυρόπουλον μετά των ευχαριστιών μου, εάν δε μη επλησίαζεν η νυξ θα επεσκεπτόμην και άλλους Έλληνας ασχολουμένους εις το σταφιδεμπόριον, μοι φαίνεται όμως προτιμότερον ότι εσταμάτησα έως εδώ, διότι και εγώ εκουράσθην και τους αναγνώστας μου θα εκούραζον περισσότερον. Αν ήκουσα και εξέθηκά τι χρήσιμον, ας κρίνουν οι αρμόδιοι.
Τς.
