Συνεχίζων τας περί του ζητήματος τούτου γραμμάς μου, έρχομαι εις το θέμα των μέσων της θεραπείας του κακού.
Καθώς δε τα αίτια της σημερινής κρίσεως έχουσι γενικώτερον χαρακτήρα, ως εν τοις προηγουμένοις μου υπέδειξα, ούτω, φρονώ, ότι και τα μέτρα προς καταπολέμησιν αυτής, πρέπει να προσλάβωσιν ευρύτερον στάδιον. Ευρύτερον δε στάδιον εννοώ την εν γένει πρόνοιαν των αρμοδίων προς βελτίωσιν της γενικής οικονομικής δυσπραγίας της χώρας.
Ίσως θεωρηθώ ότι πιάνω το ζήτημα από πολύ υψηλά! αλλά νομίζω ότι ενταύθα έγκειται η πηγή του κακού. Και άλλοτε είχομεν σταφιδικάς κρίσεις, αι οποίαι όμως ήλθον και παρήλθον, χωρίς να προσλάβωσι την οξύτητα και την σπουδαιότητα της σημερινής.
Ο τόπος, η γεωργία, έχει ανάγκην κεφαλαίων και τα κεφάλαια ταύτα δέον να σκεφθώσιν οι αρμόδιοι πώς είναι δυνατόν να πορίσωσιν εις τον τόπον.
Καθόσον αφορά κυρίως το Σταφιδικόν ζήτημα, τα διάφορα προταθέντα μέτρα φρονώ ότι σφάλλουσι κατά τούτο, ότι επιζητούσι την θεραπείαν δια της αμέσου αναμίξεως της Κυβερνήσεως εις τα της διαχειρίσεως της παραγωγής. Η δράσις της Κυβερνήσεως φρονώ ότι δέον να είναι μόνον προστατευτική υπέρ της σταφίδος, και ουδόλως διαχειριστική. Εν τη τοιαύτη δε προστατευτική δράσει δύναται η κυβέρνησις και με την παρούσαν έτι εσοδείαν να ωφελήση, καίτοι είναι αργά ήδη, ως ορθώς πολλοί παρετήρησαν, και εν τω μέλλοντι να προασπίση αυτήν κατά παρομοίων κρίσεων. Αλλά μετά της προνοίας της κυβερνήσεως, δέον να συνδυσθή και η ιδιωτική πρόνοια και φροντίς. Από πέρυσιν είχον επανειλημμένως γράψει εις τας στήλας ταύτας περί της ευκαιρίας ην παρείχεν ημίν η εν Σικάγω Έκθεσις, όπως γνωρίσωμεν το προϊόν τούτο εις όλην την Αμερικήν, και επεκτείνωμεν την κατανάλωσιν αυτού, δια των ενεργειών, ας τότε και εγώ και άλλοι υπεδείξαμεν εγκαίρως. Αλλ’ η σταφίς είχε τότε 300 δρχ. και ουδείς εσκοτίσθη να σκεφθή περί Αμερικής, όλη δε η παράστασις της σταφίδος μας εκεί περιωρίσθη εις ολίγα κιβώτια σταλέντα υπό ολίγων σταφιδεμπόρων, χάριν ιδίας ρεκλάμας του καταστήματος. Ενώ έπρεπε να σταλώσι φορτία ολόκληρα, τα οποία να διανεμηθώσι δωρεάν εκεί κάτω εις όλον τον κόσμον της Εκθέσεως. Αλλ’ εις τούτο τοιαύτα κυρίως μέτρα χρειάζεται η πρόνοια και η προστατευτική παρέμβασις της Κυβερνήσεως.
Είπον ανωτέρω ότι και εις την παρούσαν παραγωγήν δύναται να επιδράση η μεσολάβησις της Κυβερνήσεως, εάν λ.χ. νομοθετήση πλήρη ασυδοσίαν επί της αποστάξεως της σταφίδος εν τη χώρα, πλήρη επίσης ατέλειαν και ασυδοσίαν επί της εξαγωγής οίνου ή οινοπνεύματος εκ σταφίδος παραγομένου. Το μέτρον τούτο δύναται να επεκτείνη και επί της εγχωρίου κατασκευής οίνου εκ σταφίδος.
Μικρά βεβαίως έσεται η εντεύθεν επίδρασις επί της τύχης του προϊόντος. Αλλ’ οπωσδήποτε κάτι θα είναι και τούτο, επί του παρόντος τουλάχιστον.
Η κυβέρνησις επίσης οφείλει να εργασθή δια πάσης θυσίας, ίνα επιτύχη διεθνείς συνθήκας επωφελείς υπέρ της καταναλώσεως της σταφίδος, είτε ως ξηρού καρπού, είτε ως πρώτης ύλης βιομηχανικής.
Συνάμα να καταστήση καταλλήλως γνωστόν εν τω εξωτερικώ, ότι η Κυβέρνησις είναι πρόθυμος να παραχωρήση πλήρη ατέλειαν εξαγωγής της σταφίδος προωρισμένης ωρισμένως προς απόσταξιν ή οινοποιίαν εν τω εξωτερικώ. Ούτω θέλουσι παρουσιασθή πολλαί εταιρείαι, όπως αναλάβωσι τοιαύτην επιχείρησιν της σταφίδος εν τω εξωτερικώ. Επί πλέον δε, όπως τοιαύτη τις επιχείρησις αποστάξεως εξασφαλισθή κατά της τυχόν υψώσεως των τιμών της σταφίδος παρ’ ημίν, η Κυβέρνησις δύναται να υποσχεθή αυτή, τη εταιρία, αποζημίωσιν επί τη διαφορά οριζομένης τινός ανωτέρας τιμής ως όρου της προς απόσταξιν σταφίδος, επί ωρισμένω χρόνω.
Την αποζημίωσιν ταύτην το Δημόσιον δύναται να πορισθή εξ αυτής της σταφίδος. Εις τούτο θέλει χρησιμεύσει πρόσθετος φόρος εκ μιας δραχμής επί της εξαγωγής, όστις θα αποτελή ίδιον ταμείον. Το ταμείον τούτο θα είναι υπό την διαχείρησιν της επιτροπής, εν η θα αντιπροσωπεύηται και το Δημόσιον, από του ταμείου δε τούτου θα λαμβάνηται το προς αποζημίωσιν, τυχόν, της εταιρίας αναγκαίον ποσόν, προς δε τα εν αυτώ κεφάλαια θέλουσι χρησιμεύσει επίσης προς διηνεκή ενέργειαν της εισαγωγής της καταναλώσεως της σταφίδος μας εις νέας αγοράς, όπου διατελεί εισέτι άγνωστος, και εις επέκτασιν της καταναλώσεως εις τας ήδη γνωστάς αγοράς. Κατά την ιδιότητα ταύτην, είναι ό,τι και ο κ. Αναγνωστόπουλος υπέδειξεν άλλοτε, υπό τον τίτλο του «Ταμείου Αμύνης».
Ούτως άνευ της αμέσου παρεμβάσεως της Κυβερνήσεως δύναται να προστατευθή η σταφίς και να εξασφαλισθή η παραγωγή από κρισίμους περιπετείας, χωρίς να είναι ανάγκη να προσφύγωμεν εις τα μέτρα του μερικού μονοπωλίου, ήτοι της αναγκαστικής διαθέσεως ενός μέρους του προϊόντος των παραγωγών επί ωρισμένη ευτελεί τιμή, εις τα οποία μέτρα βασίζονται αι πλείσται των άλλων προτάσεων υπό διαφόρους τύπους.
Περί περιορισμού των φυτειών, φρονώ ότι είναι άτοπον και να γίνηται καν λόγος. Τουναντίον μάλιστα ήμην και είμαι πάντοτε υπέρ της αναπτύξεως αυτών. Την περιστολήν δε ή την ανάπτυξιν αυτών, θα φέρη ο φυσικός νόμος του συμφέροντος, το οποίον άριστα οδηγεί τον γεωργόν ποίον προϊόν πρέπει να προτιμήση εν τη καλλιεργεία του.
Άλλως η παρούσα κρίσις της σταφίδος φρονώ αδιστάκτως, ότι είναι παροδική· Εκτός των παρ’ ημίν πολλαπλών αιτίων, ων εν αρχή εμνήσθημεν, συνέπεσεν έκτακτος ευφορία των αμπέλων εν Γαλλία, ένεκα της οποίας και αυτόθι αι τιμαί των οίνων υπέστησαν άκρον εξευτελισμόν. Άλλως τε η επάνοδος της γαλλικής παραγωγής εις το προ της φυλλοξήρας καθεστώς απαιτεί ακόμη ικανόν διάστημα χρόνου. Προσέτι ο περιλάλητος περί των ποτών νόμος είναι τόσω σπουδαίου ενδιαφέροντος εν Γαλλία και τόσω επειγούσης ανάγκης, ώστε είναι αδύνατον να μη ψηφισθή επί τέλους εις προσεχή τινα σύνοδον των γαλλικών βουλών, άτε μείνας εκκρεμής ήδη από της προηγουμένης συνόδου.
Του νόμου ψηφιζομένου αλλάζει αμέσως τύχην η κατανάλωσις η βιομηχανική της σταφίδος μας εν Γαλλία, και δυνάμεθα να ελπίζωμεν ότι θα ίδωμεν πάλιν την γαλλικήν κατανάλωσιν εξισουμένην και υπερτερούσαν την της σταφιδοφάγου Αγγλίας. Η Γαλλία είν’ η χώρα ήτις εν ολίγω χρόνο κατενόησε ποίαν πολύτιμον και επωφελή εκμετάλλευσιν δύναται να ποιήσηται του προϊόντος τούτου, και την εκμετάλλευσιν ταύτην θα σπεύση να επωφεληθή, άμα ως παύσωσι τα εμπόδια της Regie.
Αι αισιδοξίαι όμως αύται ουδόλως πρέπει να αποτρέψωσιν ημάς από των ανωτέρω εκτεθέντων μέτρων.
Πάτραι, 25 7βρίου
Χ.
