(Κατά την συνεδρίασιν της Βουλής της 23 Μαΐου)
(Εκ των εστενογραφ. πρακτικών)
Παρακαλώ, κύριοι Βουλευταί, να μη πιστευθή παρ’ υμών ότι με ήγαγε επί το βήμα κακόβουλον σημερινόν τηλεγράφημα δημοσιευθέν εις την εφημερίδα «Εμπρός» και το οποίον μέμφεται ημάς τους Βουλευτάς της επαρχίας Άργους, επί ακηδεία και αφασία σχετικώς με την συζητουμένην σύμβασιν του μονοπωλίου της σταφίδος, ήτις δεν προστατεύει τα συμφέροντα της επαρχίας μας, αλλά και αδικεί μάλιστα ταύτην, καθόσον πολύ προγενεστέρως από προχθές δηλονότι είχον ζητήσει τον λόγον, ως εμφαίνεται εκ του επισήμου σημειώματος του κ. Προέδρου της Βουλής, όστις ήδη με εκάλεσε ομιλησάντων των προς εμού δηλωσάντων. Άλλως τε ουδ’ εγώ ουδ’ άλλος τις των αγαπητών μοι της επαρχίας συναδέλφων Βουλευτών εστοχάσθημεν ποτέ ότι θα παρίστατο ανάγκη να μας υπομνήση τας υποχρεώσεις μας, ων πλήρη έχομεν και την γνώσιν και την συναίσθησιν, ο πρώτος τυχαίος ανώνυμος ανταποκριτής.
Αιτών συγγνώμην δια την παρέκβασιν κύριοι, εισέρχομαι εις το θέμα μου.
Η γνώμη η εξενεχθείσα του να υποβάλωσιν οι κ.κ. Βουλευταί εγγράφως τας προτάσεις και τροποποιήσεις των επί της συζητουμένης συμβάσεως, δεν έδωκε τα προσδοκώμενα ευάρεστα αποτελέσματα, καθόσον μετά τούτο, ευρέθημεν προ αληθούς κατακλυσμού τοιούτων εγγράφων προτάσεων και τροποποιήσεων προωρισμένων να δυσχεράνωσιν ασφαλώς το έργον των διαπραγματεύσεων. Και δια τούτο εγώ ο μη δυνάμενος να λέγω, κατά το τηλεγράφημα αλλά και κατά μείζονα λόγον μη δυνάμενος να γράφω, είμαι ηναγκασμένος να σας απασχολήσω επ’ ολίγον αφού έχω την τιμήν να ανήκω εις μίαν μικράν σταφιδικήν του κράτους γωνίαν.
Ουδείς δύναται να αμφισβητήση ότι ανάγκαι επιτακτικαί, ανάγκαι σοβαραί, ανάγκαι επείγουσαι επιβάλλουσιν εις ημάς άπαντας να λάβωμεν μιαν οριστικήν επί τέλους απόφασιν περί του ζητήματος της σταφίδος, όχι μόνον διότι πρόκειται περί του κυριωτέρου και μάλλον πλουτοφόρου προϊόντος της χώρας μας, η εξασφάλισις του οποίου θα σώση τους δυσφορούντας γεωργικούς πληθυσμούς, και την εν γένει του κράτους οικονομικήν κατάστασιν θα βελτιώση και προαγάγη, αλλ’ επί πλέον θα απαλλαγή η πολιτεία από την διηνεκή και αδιάλειπτον περί αυτού μέριμναν, και θα δυνηθή να στρέψη ως έχει υποχρέωσιν, την προσοχήν της και επί αλλα επίσης ζωτικά ζητήματα δεόμενα της μερίμνης και προστασίας της, ως αφορώντα ύψιστα του κράτους συμφέροντα.
Διότι μη λησμονώμεν κύριοι ότι δέκα και πλέον τώρα έτη, όλην την προσοχήν της και πάσαν την μέριμνάν της εκεί έχει προσηλώσει, εις τρόπον μάλιστα ώστε άστοργος να φαίνεται εις τους άλλους μεγάλους γεωργικούς πληθυσμούς, τους ουχί ολιγώτερον πάσχοντας.
Δεν έπεται όμως ποσώς, ότι αι τοιαύται επιτακτικαί ανάγκαι πρέπει να μας παρασύρωσιν εις την εκδοχήν και επιψήφισιν οιουδήποτε μέτρου υπό το κράτος της ενασκουμένης πιέσεως προς την οποίαν φρονώ ότι και καθήκον και συμφέρον έχομεν να τηρηθώμεν αδιάφοροι και μόνον προς την ορθήν και ειλικρινή σκέψιν να προσκολληθώμεν. Οι θρήνοι και αι διαμαρτυρίαι των αμέσως ενδιαφερομένων δίκαιον είναι να μας συγκινώσιν, άδικον όμως να μας παρασύρωσι και μάλιστα μέχρι του βαθμού να μας υφαρπάσωσι την γνώμην.
Ουδέ αρκεί το γεγονός επειδή το μονοπώλιον της σταφίδος κρίνεται κατ’ αρχήν ως η σώτειρα σανίς, να προβώμεν σπεύδοντες και αβασανίστως εις την επιψήφισιν συμβάσεως ήτις δυνατόν να υπάρξη, και το εύχομαι ολοψύχως, η αφετηρία της μελλούσης του τόπου ευδαιμονίας, δυνατόν όμως να είναι και το πρώτον και μέγα ολίσθημα, όπερ να ρίψη και αυτό το πολύτιμο προϊόν και αυτό τούτο το κράτος εις την υποδούλωσιν.
Ημέρας και νυκτός και έξω και εν τη αιθούση ταύτη, παντοίαι ρίπτονται γνώμαι και πολλαί προβάλλονται προτάσεις και τροποποιήσεις επί θεμελιωδών της συμβάσεως διατάξεων. Ευτύχημα ότι ταύτας δεν αποστέργει ο πρακτικός νους των χειριζομένων το ζήτημα, τας ενεργείας των οποίων επιστέφει και ο πόθος και η γνώσις του καλού, η μεγαλειτέρα εγγύησις δια την ευόδωσιν του όσον επωφελούς τόσον και δυσχερούς τούτου έργου. Αι γνώμαι αύται ας εξετασθώσιν, ας μελετηθώσιν, ας βασανισθώσιν και επ’ αυτών ας αποφασίσωμεν οριστικώς ό,τι συμφέρει και δια το κράτος και δια το προϊόν.
Το επ’ εμοί θεωρώ τολμηρόν να επιζητήσω να εξενέγκω γνώμας ή να ποιήσωμαι τροποποιήσεις είτε επί των όρων της συμβάσεως είτε επί του εν γένει μηχανισμού αυτής εισερχόμενος εις τας λεπτομερείας, καθόσον εις τούτο πρέπει να προέχη η γνώμη των ειδημόνων και ειδικώς ασχολουμένων. Και τούτου ένεκεν θα αρκεσθώ να υποβάλω σκέψεις μου τινάς και τροποποιήσεις απαραιτήτους καθόσον αφορά την σταφίδα της ιδιαιτέρας μου επαρχίας δια την οποίαν διαβλέπω ζημίας προκυπτούσας και κινδύνους αναφαινομένους εκ της επιψηφίσεως ως έχει της συζητουμένης συμβάσεως.
Και πρώτον καθόσον αφορά την κατάταξιν της μαύρης σταφίδος, παρατηρώ ότι αύτη δεν εγένετο εν τω δικαίω της εκτιμήσεως του ποιού μέτρω συμπεριληφθείσα εις τας κατηγορίας 5ην και 6ην του άρθρου 9ου της συμβάσεως. Η τοιαύτη σταφίς της εμής επαρχίας είναι ομοία προς την καλήν και την δευτερεύουσαν Αιγίου. Και ότι ούτως έχει τεκμαίρεται το μεν εκ του ότι πωλείται εν Αιγίω υπό των εκεί εμπόρων αγοραζομένη, το δε εκ του ότι ουδέποτε επωλήθη και κατά τα πλέον δύσκολα έτη έλαττον των εκατόν ογδοήκοντα δραχ. κατά χιλιάδα.
ΛΕΒΙΔΗΣ. Πόσον ποσόν τοιαύτης σταφίδος παράγει η επαρχία σας;
ΚΑΡΠΕΤΟΠΟΥΛΟΣ. Περί το εκατομμύριον. Άλλως τε εάν ήθελέ τις μοι προβάλλει ως δικαιολόγημα της τοιαύτης κατατάξεως το σχετικώς μικρόν της παραγομένης ποσότητος, εις τούτον ήθελον αντιλέξει, ακριβώς διότι δεν πρόκειται περί μεγάλου ποσού προσήκει και ημείς να ενδιαφερώμεθα περισσότερον, και η ανάδοχος εταιρία να φανή πλειότερον ενδοτική, αφού άλλως τε συντρέχει και το ποιόν της σταφίδος μας.
Έλεγον λοιπόν, ότι ο μαύρος σταφιδόκαρπος της επαρχίας Άργους προσομοιάζει προς τον του Αιγίου, τον συμπεριλαμβανόμενον εις την τρίτην και τετάρτην κατηγορίαν εις ας προτείνω να συμπεριληφθή και ο ημέτερος.
Δευτέραν παρατήρησιν ποιούμαι την εξής:
Εν τω άρθρω 10 της συμβάσεως προκειμένου περί του καθορισμού του τόπου των κέντρων παραλαβής της σταφίδος (αποθηκών), αναγράφεται και εν εις την «Επαρχίαν Αργολίδος». Ας μου επιτρέψη η εργασθείσα επί της συμβάσεως Επιτροπή να της παρατηρήσω, ότι επαρχία Αργολίδος δεν υπάρχει εις το Ελληνικόν Βασίλειον, αλλ’ επαρχία Άργους, όπου και πρέπει να ιδρυθή η αποθήκη, καθόσον περί του προϊόντος αυτής πρόκειται. Συνεπώς προτείνω να διορθωθή το γεωγραφικόν ή γραφικόν λάθος, προς αποφυγήν ενδεχομένων παρερμηνειών εν τω μέλλοντι.
Τρίτη και τελευταία παρατήρησίς μου είναι η εξής.
Η επαρχία Άργους ως πάντες καλώς γνωρίζετε παράγει και έτερον είδος σταφίδος, την ξανθήν, την και σουλτανίναν επιλεγομένην. Το ωραίον τούτο προϊόν ουδέποτε ηνόχλησε την πολιτείαν ή καν εζήτησε την συνδρομήν της, προήχθη τη επιμελεία και φιλοπονία των παραγωγών, οίτινες μεγίστην τρέφουσιν στοργήν προς αυτό, οίαν τρέφουσιν και προς τα ποικίλα προϊόντα άτινα καλλιεργούσιν, μη περιορισθέντες, και το λέγω προς τιμήν των, εν τη διορατικότητί των εις την καλλιέργειαν μόνον της σταφίδος.
Την σταφίδα ταύτην εμπορεύονται μέχρι σήμερον εν Αγγλία οι εμπορευόμενοι και την μαύρην σταφίδα έμποροι, οίτινες μετά την επιψήφισιν του μονοπωλίου θα εγκαταλείψωσιν κατ’ ανάγκην το εμπόριον τούτο και εις άλλα θα επιδοθώσιν έργα, η και αν εξακολουθήσωσιν τινές αποκλειστικώς δια την σουλτανίνα, ούτοι θα ώσιν ελάχιστοι και συνεπώς θα εκλείψη ή επαισθητώς θα μειωθή ο εμπορικός συναγωνισμός όστις προάγει την διάδοσιν και εξασφαλίζει την ύψωσιν των τιμών. Και πολύ φοβούμαι μήπως μίαν καλήν πρωίαν περιέλθωμεν εις την ανάγκην να μεταφέρωμεν μόνοι το προϊόν μας εις την Αγγλίαν, άγνωστοι ημείς εις τόπους ξένους, αγνοούντες τον τρόπον της διαδόσεως και καταναλώσεως και των προς τούτο μέσων στερούμενοι, ή θα την αποστείλωμεν εις εμπόρους άλλων εμπορευμάτων, ίσως υφασμάτων, ίσως και ψιλικών, ή το βεβαιότερον και το φοβερώτερον θα την παραδώσωμεν δεσμίαν άνευ όρων, άνευ ουδεμιάς εγγυήσεως εις το Μονοπώλιον, όπερ ως μη υπέχον ουδεμίαν απέναντι ημών υποχρέωσιν, ελάχιστα θα μεριμνά δια την προκοπήν του προϊόντος, και μόνη του προσπάθεια θα είναι πώς να κερδοσκοπή εις βάρος των παραγωγών.
ΔΕΛΗΓΕΩΡΓΗΣ. Δεν εξηγείτε παρακαλώ, διατί βλέπετε κίνδυνον εις αυτήν την διάταξιν.
ΠΟΛΛΟΙ. Το εξήγησε άριστα.
ΚΑΡΠΕΤΟΠΟΥΛΟΣ. Να το επαναλάβω αξιότιμε συνάδελφε. Είπον τα εξής, ότι την σταφίδα την σουλτανίναν εμπορεύονται μέχρι σήμερον εν Αγγλία, διότι εκεί καταναλίσκεται, οι αυτοί έμποροι οίτινες εμπορεύονται και την συνειθισμένην Κορινθιακήν. Άμα τη εγκαταστάσει του Μονοπωλίου οι έμποροι αυτοί θα παύσωσιν πλέον το εμπόριον αμφοτέρων των σταφίδων και συνεπώς η περί ης πρόκειται σταφίς θα μείνη απροστάτευτος.
ΔΕΛΗΓΕΩΡΓΗΣ. Δεν γίνεται μονοπώλιον η σουλτανίνα.
ΚΑΡΠΕΤΟΠΟΥΛΟΣ. Ακριβώς περί αυτού πρόκειται. Εδώ είναι ο κίνδυνος. Δεν γνωρίζω αν κατέστην καταληπτός.
ΜΠΟΥΦΙΔΗΣ. Καταληπτότατος εγίνατε.
ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗΣ. Ηννόησα την ιδέαν σας.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ. Είναι ευκρινές το ζήτημα.
ΚΑΡΠΕΤΟΠΟΥΛΟΣ. Καθ’ ον χρόνον συνεζητείτο υπό της επιτροπής η σύμβασις, οι βουλευταί Άργους εποιησάμεθα δια του σεβαστού προέδρου της Κυβερνήσεως προτάσεις και εζητήσαμεν να συμπεριληφθή και η σταφίς αύτη εις την σύμβασιν, διδομένης μιας λογικής και δικαίας τιμής, λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι ουδέποτε αύτη επωλήθη ολιγώτερον της 1 ½ δραχμής κατ’ οκάν, εις πολλάς δε περιστάσεις ίνα μη είπω τας πλειοτέρας, επωλήθη 2 και 2 ½ δραχ., έφθασε δε και 3. Δεν γνωρίζω αν η εταιρία δεν απεδέχθη τας προτάσεις μας, ή η επιτροπή δεν εισηγήσατο αυτών, οπωσδήποτε όμως δεν συμπεριελήφθη εις την σύμβασιν, εν τη οποία και εν άρθρω 35ω αναγράφεται διάταξις επιτρέπουσα τη εταιρία την εμπορείαν της σταφίδος ταύτης. Το δικαίωμα τούτο της εμπορίας είναι το ισχυρότερον όπλον εις τας δεξιάς χείρας του μονοπωλίου, ώστε να καταστήση δορυάλωτον το προϊόν μας, αφού προηγουμένως το αποξενώση από τους τυχόν επιθυμούντας να το εμπορεύωνται εκεί ολίγους εμπόρους, πολεμούσα τούτο δια των μέσων και κεφαλαίων άτινα εν αφθονία θα διαθέτη και ούτω θα δημιουργηθεί καθεστώς το οποίον τάχιον ή βράδιον θα σημάνη την εκμηδένισιν της αξίας του, και κατ’ ακολουθίαν την καταστροφήν της παραγωγής, προς μεγίστην ζημίαν των καλλιεργητών της επαρχίας μου, οίτινες αφού ουδέποτε εζήτησαν την συνδρομήν της Πολιτείας εις ουδεμίαν των ανάγκην, δίκαιον είναι τώρα να αξιώσωσιν όπως τουλάχιστον μη αδικηθώσιν.
Η μη υπαγωγή της σουλτανίνας εις το μονοπώλιον και η αναγραφή της διατάξεως της επιτρεπούσης πλως ατή εταιρία την εμπορίαν αυτής άνευ ουδεμιάς εγγυήσεως, είναι οι πραγματικοί κίνδυνοι δια την σουλτανίναν, όπως η κατάταξις της μαύρης εις την 5ην και 6ην κατηγορίαν είναι η προκύπτουσα εξ αυτής ζημία.
Και δια να μη σας απασχολήσω επί πλέον υποβάλλω εγγράφως τας προτάσεις μας, συν τη προσδοκία ότι ασφαλώς θα ληφθώσιν υπ’ όψιν όταν οι όροι της συμβάσεως τροποποιηθώσιν, και το μονοπώλιον γίνη επωφελής του κράτους νόμος. (Εύγε και χειροκροτήματα εξ αμφοτέρων των πτερύγων).
