Καίτοι αρκούντως εβασανίσθη ήδη το ζήτημα της σταφιδικής κρίσεως εν ταις περί τούτου προκληθείσαις γνώμαις πλείστων ειδημόνων ανδρών, ουχ ήττον φρονώ ότι το ζήτημα είναι τόσω σπουδαίον, ώστε να μη αποκρούεται και πάσα περαιτέρω εξέτασις τούτου.
Ούτως εν ταις πλείσταις των γνωμών δεσπόζει το φρόνημα ότι το κύριον αίτιον της σημερινής κρίσεως είναι η υπεραφθονία της παραγωγής. Αλλ’ είναι άραγε τούτο ακριβές;
Νομίζω ότι τα αίτια της κρίσεως δέον να αναζητηθώσι και βασανισθώσιν επισταμένως, ίνα τούτων εξακριβουμένων, διαγνωσθώσι τα δυνατά της θεραπείας μέσα.
Η σταφιδική κρίσις λοιπόν, ήτις πιέζει ημάς σήμερον, δεν είναι συνέπεια ενός μόνο παράγοντος. Η σταφιδική κρίσις είναι μια έκφανσις τοπική της γενικής κρίσεως ήτις αιωρείται από καιρού ήδη επί των κεφαλών μας!
Δεν αμφισβητώ ότι η αφθονία της παραγωγής αφ’ ενός, και η περιστολή της γαλλικής ζητήσεως αφ’ ετέρου, συνετέλεσαν τα μέγιστα εις την οξύτητα της κρίσεως. Αλλ’ η κρίσις δεν είναι φετεινή, χρονολογείται πολύ πριν ή γεννηθώσι προσδοκίαι και φόβοι περί αφθόνου εσοδείας. Από ετών ήδη το κέντρον της βαρύτητος της σταφιδικής αγοράς είχεν εκτοπισθή εκ της Αγγλίας εις την Γαλλίαν. Η προσφορά και η ζήτησις εν Γαλλία εκανόνιζε τας τιμάς και αυτής της Αγγλίας, ήτις ηναγκάζετο, ούτως ειπείν να ακολουθή τα της γείτονός της. Αλλ’ από του παρελθόντος ήδη έτους, τα κατά της σταφίδος καταδιωκτικά, οιονεί μέτρα, τα τεθέντα εν ενεργεία τη επιμόνω απαιτήσει των Γάλλων αμπελουργών, ένεκα των οποίων η βιομηχανική της σταφίδος χρήσις κατέστη σχεδόν αδύνατος εν Γαλλία, έφερεν ως εικός το αποτέλεσμα της τελείας σχεδόν περιστολής της αυτόθι καταναλώσεως.
Ούτως από του παρελθόντος ήδη χειμώνος ήρξατο η κρίσιμος της σταφίδος θέσις, από του Ιανουαρίου και εντεύθεν, ότε είχομεν την μικροτέραν πολλών προηγουμένων ετών εσοδείαν, και αποθέματα τα συνήθη. Εν τούτοις είδομεν, περί την λήξιν της εσοδείας ταύτης, αρχομένην την κρίσιν, δια πρωτοφανούς αδρανείας της ζητήσεως του προϊόντος και της ακατασχέτου εκπτώσεως των τιμών παρά τοις καταναλωταίς.
Αλλά το κακόν δεν ήτο τούτο μόνον. Επί τινα καιρόν εγεννήθησαν φαιδραί ελπίδες ότι ψηφιζομένου του περί ποτών εν Γαλλία νόμου, ένεκα της δια τούτου επιτευχθησομένης καταργήσεως πολλών κατά του σταφιδίτου βαρών, θα ανεβίου η σταφιδική βιομηχανία, και επομένως η ζήτησις της Γαλλίας.
Αι ελπίδες όμως περί του νόμου τούτου διεψεύσθησαν, και ο νόμος ανεβλήθη δια την νέαν σύνοδον της γαλλικής Βουλής. Εντεύθεν ήρξατο προοιωνιζόμενον σκοτεινόν και δυσχερές το μέλλον της μελλούσης εσοδείας μας, ασχέτως προς το ποσόν της παραγωγής, όπερ διετέλει εισέτι άγνωστον.
Αλλ’ η σταφίς πολλάκις διήλθε κρίσεις παρομοίας φύσεως, περιπετείας δυσαναλόγου προσφοράς και ζητήσεως και επιζημίους τιμών διακυμάνσεις, χωρίς να γεννήση τον πανικόν, όστις ήδη κατέλαβεν ημάς.
Ατυχώς δεν έχομεν να παλαίσωμεν κατά μόνης της σταφιδικής κρίσεως. Η κρίσις αύτη επέρχεται ακριβώς εις εποχήν καθ’ ην υπό πάσαν έποψιν ευρισκόμεθα εν τελεία εξαντλήσε. Δημόσια οικονομικά κατεστραμμένα. Εθνική πίστις εκφαυλισμένη· εμπορική πίστις εκμηδενισμένη· λαός καταπεπονημένος εκ της ανηλεούς φορολογίας, της υπερτριπλασιασθείσης εντός δεκαετίας, λαός πενόμενος και δυστυχώς και παραπαίων ένεκα της φαύλης διοικήσεως, της ελλείψεως ασφαλείας, της απαισίου τοκογλυφίας, της παντελούς ελλείψεως πάσης αρωγού προνοίας υπέρ αυτού!
Συνελόντι ειπείν η σταφιδική κρίσις συνέπεσεν ακριβώς με τα αποτελέσματα της ολεθρίας ελληνικής φυλλοξήρας, ήτις από τοσούτου ήδη χρόνου λυμαίνεται τον δυστυχή τούτον τόπον! Εντεύθεν η οξύτης, ην εκτάκτως προσλαμβάνει η υφεστώσα σταφιδική κρίσις.
Εξηντλήθημεν, επτωχύναμεν, εδυστυχήσαμεν πάντες! Μικρά ελπίς μας έμεινεν εν τη αισία διεξόδω του μοναδικού προϊόντος μας. Πάει κι αυτή!.. Και ιδού απόγνωσις κορυφωθείσα.
Ελησμονήσατε τα από του παρελθόντος χειμώνος έτι εν Ηλεία και αλλαχού συλλαλητήρια των γεωργών και κτηματιών, απαιτούντων το έλεος δύο τουλάχιστον ψωροεκατομμυρίων, εκ μέρους της Τραπέζης, ίνα καλλιεργήσωσι και μη καταστραφώσιν; Από όλας σχεδόν τας επαρχίας ηκούσθησαν τότε αι αυταί επικλήσεις της στενοχωρίας, της απογνώσεως.
Την τότε αρξαμένην στενοχωρίαν και απόγνωσιν, επιδεινοί και οξύνει η επιπροστεθείσα ήδη σταφιδική κρίσις.
Δια τούτο είπον εν τη αρχή ότι η σταφιδική κρίσις είναι μια φάσις της γενικής κρίσεως ήτις από καιρού ήδη μαστίζει όλον το έθνος. Άνευ των άλλων αιτίων, η σταφιδική κρίσις, όσω σπουδαία και αν είναι, θα είχε την πορείαν αυτής ομαλήν, και θα ηδύνατο να αντιπαρέλθη, και να αντεπεξέλθωμεν κατά των συνεπειών αυτής, άνευ των σπασμωδικών κλονισμών, ους διεγείρει παρ’ ημίν ήδη.
Όπως δε γενικώτερά εισι τα αίτια της κρίσεως ταύτης, ούτω γενικώτερα πρέπει να ζητηθώσι και τα φάρμακα αυτής, αλλά περί τούτων εν προσεχεί άρθρω.
Πάτραι, 21 7/βρίου 1893
Χ.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
ΜΕ ΤΩΝ ΕΝ ΠΑΤΡΑΙΣ
ΕΜΠΟΡΩΝ
Η ΓΝΩΜΗ
ΤΟΥ κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΡΕΜΜΥΔΗ
Το κατάστημα Κρεμμύδη – Αισιόδοξος υπό όρους – Το μέλλον – Υποστήριξις ιδιωτικών οινοποιιών – Η Γαλλία θα τραβήξη αρκετόν ποσόν – Προσφέρει πάντοτε – Αι προσφοραί δεν βλάπτουν – Η μεγάλη αχρηματία – Η ατέλεια εν Γαλλία – Τι πράγμα θ’ απορροφήση η κατανάλωσις – Η κερδοσκοπία
Ο αρχαίος εμπορικός οίκος των αδελφών κ.κ. Κρεμμύδη είναι εξ εκείνων, οι οποίοι ευρύτατον διενεργούσι σταφιδικόν εμπόριον. Κατορθώσας δια συνετής και επιπόνου εργασίας να ελκύση την εκτίμησιν της αγοράς και των έξω καταναλωτικών κέντρων την πεποίθησιν επί την επιχειρηματικήν του δεξιότητα, απέβη εκ των καταστημάτων εκείνων, τα οποία μετ’ άλλων ολίγων ρυθμίζουσι της σταφιδικής αγοράς την πορείαν, ουχί βεβαίως κατά τας βλέψεις του συμφέροντός του, αλλ’ ουχί και προς ζημίαν αυτών. Είναι εν ενί λόγω εκ των καταστημάτων τα οποία εγένοντο κύρια μεγάλου μέρους του σταφιδικού πεδίου.
Ο πρεσβύτερος των αδελφών Κρεμμύδη, του οποίου σήμερον αποσπώμεν εν συντομία την γνώμην επί του ζητήματος της σταφίδος, είναι τύπος δεξιωτάτου επιχειρηματίου και συμπαθεστάτου ατόμου. Την πρότασιν ημών όπως συνεισφέρη την γνώμην του επί του φλέγοντος ζητήματος εδέχθη ευχαρίστως και εξέθηκεν ημίν ευπαρρησιάστως. Ο κ. Κρεμμύδης είναι προ παντός αισιόδοξος, αλλ’ υπό όρους, αν η επιτρέπεται η έκφρασις, τούτο δε εξ αρχής εδήλωσεν ημίν χωρίς ν’ αναμείνη τυπικήν ερώτησίν μας.
– Η κρίσις, μας είπεν, είναι πράγματι σοβαρά. Αλλά δεν πρέπει ν’ απελπιζώμεθα, διότι αν το επιόν έτος δεν έχωμεν τοιαύτην, το κακόν τότε δεν θα είναι σπουδαίον.
Δια τούτο όλη μας την προσοχήν δέον να αφιερώσωμεν εις το μέλλον, διότι επί του παρόντος είναι αδύνατον να ληφθή μέτρον τι δυνάμενον να μας σώση. Εάν προ καιρού ελαμβάνοντο μέτρα σπουδαία, σήμερον δεν θα είχομεν συνεπείας. Και τα μέτρα έπρεπε να ληφθούν ότε αι σταφίδες ετιμώντο 300 δραχμάς, δια να μη φθάσωμεν σήμερον τας 70.
– Δια το μέλλον; Έστω. Τι πρέπει να γείνη;
– Εγώ είμαι της ιδέας ότι πρέπει να υποστηριχθούν αι ιδιωτικαί εταιρίαι, αι παράγουσαι οινοπνεύματα, ούζον και σπίρτα. Όσον αφορά την εξάπλωσιν της καταναλώσεως, είμεθα ημείς οι εξαγωγείς, οι οποίοι έχομεν συμφέρον να εξαπλώσωμεν την σταφίδα και το πράττομεν, προϊόντος δε του χρόνου ευδοκιμούμεν. Εννοείται ότι πάσα ενέργεια τείνουσα εις την εξάπλωσιν της σταφίδος δεν πρέπει να λείψη και ορθόν θα ήτο να ελαμβάνοντο υπό σοβαράν έποψιν όσα προετάθησαν υπέρ της ευρύτητος της καταναλώσεως.
– Από την Γαλλίαν τι φρονείτε, πρέπει να προσδοκώμεν τίποτε;
– Ας λέγουν ό,τι θέλουν. Η Γαλλία θα τραβήξη και εφέτος πράγμα κατά την γνώμην μου 20-25 χιλιάδων τόννων, πιθανόν και περισσότερον. Η περισυνή παρακαταθήκη εξηντλήθη ολοσχερώς σχεδόν και ως είμαι εις θέσιν να γνωρίζω ήρχισαν να ζητούν πράγμα νέας εσοδείας. Εις ημάς φερ’ ειπείν προσέφερον σήμερον εκ Γαλλίας 14 φρ. caf δια 500 τόννους. Αλλά δεν εδέχθημεν, διότι η τιμή αύτη μόλις αντιστοιχεί προς την τρέχουσαν εν Πάτραις.
– Αι προσφοραί βλάπτουν, λέγει ο πολύς κόσμος.
– Αι προσφοραί βλάπτουν; Όταν υπάρχη συναγωνισμός εις το είδος, τι θέλετε να συμβή; Όταν έχητε τον πωλητήν ο οποίος σας λέγει· να το πράγμα μου, πώλησέ το όσον ημπορείς, διότι έχω ανάγκην χρημάτων, πώς θα πληρωθή ο κτηματίας; Θα περιμείνη να εύρη το πράγμα καλήν τιμήν ίνα πωλήση; Αλλ’ αυτός έχει ανάγκην χρημάτων και ιδού μια αφορμή όπως διισχυρισθή τις ότι σοβαρός λόγος της παρούσης σταφιδικής κρίσεως είναι και μεγάλη αχρημασία, άνευ της οποίας το εμπόριον των σταφίδων θα ήτο δυνατόν να κινηθή και αι τιμαί να είναι πολύ ανώτεραι των σημερινών. Επαναλαμβάνω να σας είπω ότι κατά την πεποίθησίν μου η Γαλλία θα τραβήξη αρκετόν ποσόν σταφίδος, με τας σημερινάς τιμάς.
– Αν επιτύχη η Κυβέρνησις εις την ατέλειαν της σταφίδος εν Γαλλία;
– Το πράγμα αλλάσσει· η κρίσις δεν είναι ζήτημα ότι θ’ αποσοβηθή αμέσως. Σήμερον ο κόσμος είναι απηλπισμένος με την ιδέαν μόνον ότι της Γαλλίας απεχούσης από αγοράς σταφίδος αι τιμαί θα κατρακυλίσουν. Και πάλιν σας λέγω ότι η Γαλλία θα τραβήξη πράγμα. Απόδειξις ότι ήρξατο ζητούσα ουχί από σήμερον, αλλά προ πολλού, διότι και προ πολλού μας προσέφερον 25 φρ. caf αλλά δεν εδέχθημεν. Εξ ου συνάγεται ότι οι Γάλλοι είναι διατεθειμένοι να αγοράσωσι και εις ακριβεστέραν τιμλην το πράγμα.
– Τα άλλα καταναλωτικά κέντρα δεν ελπίζετε να τραβήξουν περισσότερον πράγμα;
– Από την Γερμανίαν ελπίζω πολλά πράγματα. Η Γερμανία εφέτος κάμνει πολύ μεγάλας εργασίας. Εκεί αναπτύσσεται και η οινοπνευματοποιία αρκετά. Από την Αμερικήν μην περιμένης πολλά πράγματα. Εις την Αμερικήν τέσσαρα χρόνια τώρα δεν κατωρθώσαμεν να φθάσωμεν τους 20 χιλιάδας τόννους. Πότε 15, πότε 17, πάλιν 15. Πιθανόν εφέτος να καταναλώσωμεν εκεί 20 χιλ. τόννους αλλά τι με τούτο; Θα μου είπης ίσως ότι έχουσιν εξαχθή ήδη 7-8 χιλ. τόννοι δια την Αμερικήν. Αλλά τοσάκις συνέβη να εφοδιασθή η Αμερική με το πλείστον των αναγκών της κατά τους πρώτας μήνας και μέχρι της νέας εσοδείας να μην πέρνη ή ελάχιστον ποσόν σταφίδος. Εις την Αγγλίαν το ίδιον. Εκεί έχομεν σταθεράν κατανάλωσιν. Εάν συνέβη ποτέ να αυξήση η προμήθεια κατά 15-20 χιλ. τόννους, τούτο δεν εγένετο διότι ήτο ανάγκη της αγοράς, αλλά της κερδοσκοπίας, η οποία δια της αυξήσεως της παρακαταθήκης κατέρριπτε τας τιμάς της επομένης εσοδείας, και δι’ άλλον κερδοσκοπικόν σκοπόν ειργάζετο ούτως.
Η ΓΝΩΜΗ
ΤΟΥ κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΣΧΙΖΑ
Παράγων εξαγωγής – Σύμφωνος μετά του κ. Δάρα – Μίαν δραχμήν φόρον – Ουδέν προς το παρόν – Τα εν Γαλλία
Και δια τον κ. Σχίζαν, όπως δι’ ολίγους ισχύει ό,τι είπεν ημίν ο κ. Κρεμμύδης, ότι σπουδαίοι παράγοντες εις την εξάπλωσιν της καταναλώσεως του προϊόντος μας είναι αυτοί οι εξαγωγείς αυτού. Δηλαδή εκείνοι οι οποίοι πραγματικάς εργασίας επιχειρούντες εισάγουσι το πράγμα ευθύ εις την κατανάλωσιν, η οποία οπωσδήποτε είναι ηναγκασμένη και αυτή να συντελή εις την διοχέτευσιν της σταφίδος εις μέρη άγνωστα. Νοήμων έμπορος και τολμηρός, ο κ. Σχίζας κατώρθωσεν εν διαστήματι μικρώ σχετικώς να ευρύνη τον κύκλον των εργασιών του και να αναδειχθή εκ των πρώτων ενταύθα εξαγωγέων σταφίδος.
Τον κ. Σχίζα επεσκέφθημεν εν τω γραφείω του ολίγην ώραν κατόπιν της συνεντεύξεως, ην ελάβομεν και εδημοσιεύσαμεν ήδη μετά του κ. Δάρα. Ως να είχε στήσει τηλέφωνον μεταξύ του γραφείου και του γραφείου του πρώην συνεταίρου του, ο κ. Σχίζας είπεν ημίν περίπου ό,τι και ο κ. Δάρας.
Σύμφωνος και ούτος υπέρ του ταμείου της αμύνης. Μία δραχμή την χιλιάδα φόρος αρκεί κατά τον κ. Σχίζαν όπως συλλεχθή εν χρηματικόν ποσόν και δι’ αυτού αγορασθή σταφίς διαφόρων ποιοτήτων, την οποίαν άνθρωποι ειδικοί, commis voyageurs, δύνανται να διανείμουν σκοπίμως και λυσιτελώς εις διάφορα μέρη έχοντες πιστοποιητικά ιατρών, ότι η τροφή είναι υγιεινή και πληρώνοντες τας ρεκλάμας των εφημερίδων αι οποίαι επί τη βάσει των ιατρικών πιστοποιητικών θα έγραφον υπέρ της σταφίδος τα δέοντα.
– Αυτά είναι δια το μέλλον, μας προσέθηκεν ο κ. Σχίζας. Προς το παρόν ουδέν δύναται να γίνη. Εκείνα τα οποία είπον περί οινοποιητικών εταιριών είναι άκαρπα και ανεφάρμοστα. Έπειτα ελλείπουσι και τα χρήματα. Πού να ευρεθούν χρήματα εις τοιαύτην εποχήν. Την προσοχήν μας δέον να στρέψωμεν εις τα μέτρα εκείνα τα οποία θα συντελέσουν, ώστε η σταφίς να διαδοθή και εις άλλα κέντρα.
– Από την Γαλλίαν τι πρέπει να περιμένωμεν;
– Άδηλον. Αν η κυβέρνησις επιτύχη την ατέλειαν της σταφίδος, η οποία είναι προωρισμένη δι’ οινόπνευμα, τα πράγματα αλλάζουν φάσιν. Περί τούτου καταβάλλονται πολλαί ενέργειαι και εν Γαλλία, ως γνωρίζω εξ επιστολών μου, εκ μέρους του συνδικάτου των ξηρών καρπών. Ίδωμεν λοιπόν τι θα γίνη.
– Έμαθον ότι συνεκλήθητε σήμερον εις την Νομαρχίαν.
– Πράγματι μας εκάλεσεν ο κ. Νομάρχης ίνα να μας ερωτήση πώς δύναται να φανή χρήσιμος η κυβέρνησις εις το εμπόριον. Και τι να μας κάμη η κυβέρνησις δια να σωθή τώρα η σταφίς; Εν τούτοις υπεδείξαμεν ότι ηδύνατο να νομοθετήση την ατέλειαν εν τη εξαγωγή των οινοπνευμάτων, τα οποία γίνονται εδώ εκ σταφίδος.
