Ως άτομον και ως δημοσιογράφος – Μια εξαίρεσις – Το σχέδιόν του – Αι προβλέψεις των μωρών – Τα περυσινά δυστυχήματα – Ο Κλάους – Πού τα εκατομμύριά του; – Δεν ελπίζει τίποτε – Το παρελθόν και το μέλλον – Ημπορεί και σήμερον να εφαρμοσθή το σχέδιόν του – Τουλάχιστον εις το μέλλον – Πού πρέπει να εδρεύση η εταιρία – Μερικόν μονοπώλιον
Αν δεν είναι έμπορος, αλλ’ η γνώμη του επί παντός αφορώντος το εμπόριον ηκούσθη μετά προσοχής, είναι εν τω «Φορολογουμένω» εκτεθείσα, είτε εν τω Εμπορικώ Συλλόγω, την κυριωτέραν βάσι αποτελέσασα πάσης αποφάσεως του μοναδικού μας σωματείου. Ως δημοσιογράφος δε είναι γνωστός ο κ. Φιλόπουλος, ώστε να μην υπάρχη ανάγκη να εξάρωμεν την δράσιν αυτού επί τόσα έτη διευθύνοντος την πρώτην επαρχιακήν εφημερίδα. Περί της κοινωνικής δ’ αυτού θέσεως επίσης είναι περιττόν να σημειώσωμέν τι, δεν θα παραλείψωμεν όμως να είπωμεν, διότι αποτελεί εξαίρεσιν το γεγονός, ότι ο κ. Φιλόπουλος οφείλει την κοινωνικήν αυτού θέσιν εις την δημοσιογραφικήν του δράσιν. Εξαίρεσιν είπομεν, ενώ το ορθότερον θα ήτο να ελέγωμεν ότι τούτο είναι πρωτοφανές· ουδείς αγνοεί οποίας εκτιμήσεως τυγχάνει ο επαρχιακός δημοσιογράφος εν γένει, ο κ. Φιλόπουλος δε κατορθώσας προς όφελός του ατομικόν να εκριζώση την κρατούσαν πρόληψιν περί του τύπου των επαρχιών, εκτός του ότι ωφελήθη σημαντικώς ο ίδιος, αλλά και εις τον επαρχιακόν τύπον προσέδωκε δύναμιν μεγάλην, πολύ συντελέσας εις εμπέδωσιν υγιούς επαρχιακού φρονήματος.
Ποίας εκτιμήσεως τυγχάνουσι τα γραφόμενα υπό του κ. Φιλοπούλου αποδεικνύουσιν αυταί αύται αι συνεντεύξεις μας, αι κατά το πλείστον προκληθείσαι συνεπεία της ενεργούς αυτού επεμβάσεως εν τη περί σταφιδικών συζητήσει του τύπου. Το σχέδιον του κ. Φιλοπούλου πιθανόν να μην είναι νέον, όλως πιθανόν να μη είναι τέλειον, αλλά ζωηράν εν τούτοις επέσπασε την προσοχήν πάντων των ειδημόνων εις το φλέγον σήμερον ζήτημα, και ηξιώθη σοβαράς συζητήσεως παρ’ αυτών. Δεν εννοούμεν δι’ όσων γράφομεν να υποτιμήσωμεν άλλων προταθέντα όμοια ή διάφορα μέτρα σήμερον ή άλλοτε προς αποσόβησιν της σταφιδικής κρίσεως· και ο κ. Βουρλούμης εξόχως ειργάσθη και ο κ. Γερήνιος εκτάκτως εκοπίασε· ουδείς αρνείται ταύτα. Αλλ’ ως είπεν ημίν και ο κ. Βουρλούμης προχθές και ο κ. Αναγνωστόπουλος χθες και ο κ. Φιλόπουλος σήμερον, ο αγών δεν είναι περί πρωτείων ή περί δόξης εφευρετικής. Πρόκειται περί αληθούς struggle forlife, τον οποίον θα καταστήση ήττον οδυνηρόν η μέριμνα εν τω μέλλοντι επί τη βάσει των εκτιθεμένων σήμερον γνωμών λαμβανομένη.
Και ίνα τας γνώμας ταύτας καταστήσωμεν ασφαλεστέρας, ερευνώντες αυτάς υπό πάσαν έποψιν και εξετάζοντες και προκαλούντες την ωφελούσαν την συζήτησιν αντίδρασιν, σκοπόν έχομεν να αποταθώμεν προς όλους τους δυναμένους να κρίνωσι. Ο κ. Φιλόπουλος, τον οποίον σήμερον παρουσιάζομεν υπό τύπον συνομιλητού, είναι αναμφισβητήτως εκ των δυναμένων να κρίνωσι μετά κύρους. Ιδού λοιπόν τι απήντησεν εις τας απευθυνθείσας αυτώ ερωτήσεις μας.
– Μ’ ερωτάται ποία τα αίτια της κρίσεως, δια να προλειάνητε την περαιτέρω συζήτησιν. Τα γνωρίζομεν όλοι. Και η γενική κατάστασις και αι περυσιναί χρεωκοπίαι, και η έλλειψις κεφαλαίων και το υπερβάλλον της παραγωγής. Την έλλειψιν των κεφαλαίων, η οποία συνεπάγεται και την έλλειψιν συναγωνισμού μεταξύ των διαφόρων σταφιδεμπόρων υπεστήριξε πρό τινος δια πολλών επιχειρημάτων ως σοβαράν αιτίαν της κρίσεως και η «Εφημερίς». Αλλ’ ο σοβαρώτερος πάντων λόγος είναι η υπερβάλλουσα παραγωγή. Φιλοσοφία δεν χρειάζεται δια ν’ αποφανθή τις ότι εν προϊόν, όταν παράγηται περιττώς, πωλείται εις εξηντλημένας τιμάς. Είναι μεγάλη η παραγωγή της σταφίδος; Ιδού ότι όλοι οι κτηματίαι σπεύδουν να πωλήσουν και εξευτελίζουν τας τιμάς. Ό,τι όμως είναι δύσκολον επί του προκειμένου να είπη τις, αφορά την τύχην του προϊόντος εν τω μέλλοντι. Οι αξιούντες ότι αποφαίνονται αξιωματικώς λέγοντες τι είναι ή τι δεν είναι δυνατόν να συμβή, αυτοί είναι, συγχωρήσατέ μας δια την έκφρασιν, μωροί. Τεσσαράκοντα χρόνια τώρα η σταφίς έλαβε τοσαύτας φάσεις, ώστε πολλοί κατεστράφησαν, διότι ενόμισαν ότι θα εδικαιούντο αι προβλέψεις των. Δια να πεισθήτε δεν έχετε ή να λάβητε υπ’ όψιν την τελευταίαν εσοδείαν, η οποία ήτο μικρά, βεβαρημένη με μικρόν απόθεμα από πέρυσιν, και όμως είδετε τι συνέβη. Δυστυχήματα επί δυστυχημάτων. Ουδείς λοιπόν δύναται να γνωρίζη περί της σταφίδος τι μέλλει να συμβή και όσοι αποφαίνονται γνώμης αυθεντίαν, επαναλαμβάνω ότι είναι απερίσκεπτοι. Το ζήτημα της σταφίδος απησχόλησε και τον Κλάους· ηξεύρετε τι εστί Κλάους; Άνθρωπος με μυαλό και με διάνοιαν οξυτάτην· ειργάσθη επί του σταφιδικού ζητήματος μετά παροιμιώδους ζήλου. Ειργάσθη όχι συζητών εν τοις καφενείοις, αλλ’ έχων υπ’ όψιν του στατιστικάς επισήμους, και εξετάζων το ημέτερον προϊόν εν σχέσει προς άλλα. Αλλά τι κατώρθωσε; Μήπως προέβλεψεν επιτυχώς; Πού τα εκατομμύριά του;
– Τι φρονείτε λοιπόν ότι πρέπει να γείνη υπέρ της σταφίδος σήμερον;
– Τι να σας είπω; Όλα τα μέτρα άτινα επροτάθησαν έχουσι λαμπρόν σκοπόν. Όλα είναι καλά. Αλλά πότε θα εφαρμοσθώσι; Διατί να μη σας εκφράσω τον φόβον ότι και η εφετεινή χρονιά και η άλλη θα περάση χωρίς καμμίαν ενέργεια; Όσα προτείνονται ήδη υπέρ της ευρύτητος της καταναλώσεως δεν έχουσι προταθή; Τι εγένετο εν τω παρελθόντι; Η ιδιωτική πρωτοβουλία έλειψεν όλως διόλου, την δε Κυβερνητικήν την γνωρίζετε. Ό,τι δεν αφορά την πολιτικήν, ό,τι δεν συμβιβάζεται με τα συμφέροντα της μικροπολιτικής, δεν είναι ζήτημα σπουδαίον. Προτείνονται μέτρα υπέρ της ευρείας καταναλώσεως της σταφίδος. Έως ου όμως ληφθώσι τόσα μέτρα, θα παρέλθη πολύς χρόνος. Και εν τω μεταξύ; Τι θα γίνωμεν εν τω μεταξύ, ιδού το ζήτημα.
– Φρονείτε λοιπόν ότι προς το παρόν μόνον το ιδικόν σας σχέδιον δύναται να φέρει αποτέλεσμα άμεσον;
– Δεν λέγω απολύτως. Εγώ δεν αξιώ, όπως άλλοι, δάφνας εφευρετικάς. Το σχέδιον όπερ επρότεινα, ουχί σήμερον μόνον, διότι από καιρού και δια ζώσης υπέδειξα εις πολλούς ενταύθα, υιοθέτησεν ο εμπορικός σύλλογος ως είδετε. Δεν λέγω ότι πρέπει να εκτελεσθή αμέσως. Ας αρχίση από τούδε η εργασία δια το μέλλον.
Δεν παραδέχομαι όμως ότι είναι αδύνατος η εφαρμογή του και σήμερον. Θα μοι είπητε ίσως ότι εξήχθη ήδη αρκετός καρπός και δεν θα φορολογηθώσιν όσοι εξήγαγον ήδη την σταφίδα των. Πολύ καλά, αλλ’ εάν εφαρμοσθή το μέτρον, οι μη εξαγαγόντες το πράγμα των, αυτοί θα ωφεληθώσιν περισσότερον εκείνων, οι οποίοι το εξήγαγον και το επώλησαν προς 100 δραχμάς και ολιγώτερον. Εννοείται ότι θα ημποδίζετο εν τω μεταξύ η περαιτέρω φόρτωσις, θα παρεβλέποντο ίσως τα συμφέροντα μερικών, αλλ’ η Κυβέρνησις δεν θα εδίσταζεν απέναντι μεγαλειτέρου οφέλους να παραβλάψη μερικά. Και ζήτημα είναι αν θα τα παρέβλαπτε. Εγώ μάλιστα είμαι της γνώμης, ότι και αν απλώς μόνον η Κυβέρνησις ανήγγελλεν ότι θα προέβαινεν εις την εκπλήρωσιν της ευχής του εμπορικού συλλόγου, αι σταφίδες αλματικώς θα υψούντο. Αλλά τέλος πάντων, αν δεν γίνη σήμερον, και δεν θα γίνη βεβαίως, τουλάχιστον ας καταβληθή προσπάθεια να γίνη εν τω μέλλοντι. Οι παραγωγοί πολύ ευχαρίστως θα υποβληθώσιν εις την δήμευσιν ούτως ειπείν μέρους της παραγωγής των. Εγώ αυτός ήκουσα πολλούς κτηματίας λέγοντας ότι είναι πρόθυμοι και δωρεάν ακόμη να δώσωσιν όσον καρπόν τοις ζητήσωσιν, όταν πρόκειται να σωθή το υπόλοιπον από τιμήν εξευτελιστικήν.
– Πού θα ήτο καλλίτερον να ήδρευεν η Εταιρία, ήτις θ’ ανελάμβανε τυχόν να φέρη εις πέρας το σχέδιόν σας;
– Εγώ υπεστήριξα την επί ξένου εδάφους εγκαθίδρυσιν της εταιρίας, δια πολλούς λόγους. Πρώτον διότι εν Αγγλία εισαγομένη η προς οινοποίησιν σταφίς δεν πληρώνει σχεδόν ουδένα δασμόν. Δεύτερον διότι τοιούτος κλάδος παραγωγής εν Αγγλία θα ήτο μοναδικός και τρίτον, διότι κατά κανόνα ούτως ειπείν εμπορικόν, το Αγγλικόν εμπόριον θα υπεστήριζεν την νέαν βιομηχανίαν εξ αισθήματος ανταγωνισμού προς τας των άλλων κρατών. Έλληνες διευθυνταί και διαχειρισταί θα απετύγχανον εν τη επιχειρήσει ταύτη. Γνωρίζομεν όλοι τι εστί ελληνική διαχείρισις. Όλα τα πιστωτικά ιδρύματα απέτυχον, εξ ου κατεδείχθη ότι πνεύμα συνεταιρισμού δεν δύναται να επικρατήση ούτε να ευδοκιμήση εν Ελλάδι.
– Το μονοπώλιον…
– Μονοπώλιον είναι το σχέδιόν μου, αλλά μερικόν.
Εδώ έληξεν η συνέντευξις. Και απήλθομεν εκ του σπουδαστηρίου του κ. Φιλοπούλου, ίνα μεταβώμεν εις επίσκεψιν άλλων ειδημόνων.
Αύριον την μετά του κ. Αλεξ. Φωτήλα συνέντευξίν μας.
