Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

Είπομεν εν τοις προηγουμένοις την γνώμην ημών επί των ληπτέων μέτρων προς πρόλειψιν εν τω μέλλοντι των σταφιδικών κρίσεων, αίτινες σαλεύουσιν εκ θεμελίων την όλην οικονομικήν της χώρας ημών κατάστασιν. Τα μέτρα ταύτα συνίστανται 1ον) εις σπουδαίαν εκ μέρους του Κράτους μέριμναν περί ανατροφής και μορφώσεως του λαού εις την οικονομίαν και εις το τελειότερον εργάζεσθαι εις τα παραγωγικά αυτού έργα, 2ον) εις σύστασιν πολλών Συνδέσμων περιλαμβανόντων υποχρεωτικώς δια νόμου όλους τους σταφιδοπαραγωγούς επί σκοπώ πωλήσεως της σταφίδος ή των εξ αυτής προϊόντων από κοινού και ουχί κατ’ ιδίαν έκαστος και επί σκοπώ προμηθείας από κοινού των υλικών των αναγκαιούντων εις την σταφιδοπαραγωγήν και 3ον) εις την συγκρότησιν εν Αθήναις Γεωργικού Συνεδρίου, ίνα συζητηθή και αποφασισθή εν τοις καθ’ έκαστα ο οργανισμός του άνω συστήματος ή άλλων συστημάτων, αν δια της συζητήσεως αποδειχθώσι τελεσφορώτερα προς σωτηρίαν και προς ανάπτυξιν της σταφιδοπαραγωγής ου μόνον δια το συμφέρον των εμπορευομένων την σταφίδα, αλλά προ πάντων και δια το συμφέρον των σταφιδοπαραγωγών, οίτινες και όταν δεν υπάρχει σταφιδική κρίσις, όπως μέχρι τούδε διεξάγεται η παραγωγή και το εμπόριον αυτής, μηδαμινά εις αυτούς αφίνει περισσεύματα εκ του εισοδήματος και εξαναγκάζει τούτους να εξογκώνωσι τα χρέη αυτών αντί να ελαττώνωσι ταύτα βαθμηδόν και μεταβάλλονται ούτω εις είλωτας των τοκογλυφοεμπόρων κλπ.

Το συνέδριον τούτο φρονούμεν ότι πρέπει να μη ασχοληθή μονομερώς επί του σταφιδικού ζητήματος, αλλά και επί όλων των ζητημάτων της εν γένει εθνικής παραγωγής. Και αν υποτεθή ότι θα ληφθώσι τα καταλληλότερα υπέρ της σταφιδοπαραγωγής μέτρα, δεν πρέπει ποσώς να εξαρτήσωμεν το οικονομικόν μέλλον του έθνους εξ ενός και μοναδικού προϊόντος, διότι είναι αδύνατον όταν εκ της σταφίδος και μόνης εξαρτώμεθα οικονομικώς να ώμεν εκτός κινδύνων εν τω μέλλοντι. Δύνανται καιρικαί περιστάσεις δυσμενείς, καταστρεπτικαί δια το προϊόν της σταφίδος, έτους τινός η ασθένειά τις ολεθρίως επενεργούσα επί της σταφιδοπαραγωγής ή αιφνίδιαι μεταβολαί εις τα δασμολόγια και εις τας αγοράς, όπου το προϊόν τούτο καταναλίσκεται, να εκθέσωσι το Κράτος και την κοινωνίαν εις φοβερούς οικονομικούς κλονισμούς. Ο κίνδυνος ούτος είναι πάντοτε πολύ μικρότερος και το έθνος ημών θα αντέχη πάντοτε ερρωμενέστερον, όταν οι άλλοι κλάδοι της παραγωγής ακμάζωσιν. Ενώ τώρα ου μόνον δεν έχομεν τοιούτον αντισήκωμα εκ των άλλων της παραγωγής ειδών, αλλά τουναντίον και εις τα ευτυχή έτη της σταφίδος το εξ αυτής όφελος εξουδετερούται κατά μέγα μέρος εκ της ελλείψεως του αναγκαιούντος δια την χώραν σίτου, αφού εξάγομεν ετησίως υπέρ τα 30 εκατομμύρια φράγκων συνήθως δι’ αγοράν εκ του εξωτερικού του άρτου, ον μέχρι τούδε ανεπαρκώς εν τω τόπω παράγομεν. Προσθέσατε εκατομμύρια τινά ετησίως δια την αγοράν εξωτερικού κρέατος και άλλων κτηνοτροφικών προϊόντων. Ενώ είναι δυνατόν, δυνατότατον, να παράγη η Ελλάς όλον τον απαιτούμενον δι’ αυτήν σίτον και όλον το κρέας και όλα τα άλλα κτηνοτροφικά προϊόντα, αν καταβληθή η δέουσα ενέργεια προς βελτίωσιν των κλάδων τούτων της παραγωγής.

Μόνον 30-40 οκάδες το στρέμμα αν παρήγετο σίτος εξ εκάστου στρέμματος επιπλέον του μέχρι τούδε παραγομένου, η σιτάρκεια θα ήτο πλήρης εν Ελλάδι. Και δεν αναφέρω μεν το δυνατόν της επεκτάσεως της σιτοπαραγωγής εν Ελλάδι δια της καλλιεργείας εις σιτηρά πλειόνων ή μέχρι τούδε εκτάσεών του, όπερ είναι κάπως δυσχερέστερον, αλλά μετά βεβαιότητος δυνάμεθα να αυξήσωμεν την κατά στρέμμα απόδοσιν των άχρι τούδε καλλιεργουμένων αγρών κατά 30-40 οκάδες, τούθ’ όπερ αρκεί ίνα έχωμεν σιτάρκειαν. Τούτο κατορθούται δια τελειοτέρας της γης κατεργασίας, δια λιπάνσεων καταλλήλων, δια λελογισμένης των καλλιεργειών αλληλοδιαδοχής επί δεδομένου αγρού και δια καταλλήλου των σπόρων εκλογής και προπαρασκευής. Τα σιτηρά ημών υπόκεινται συχνότατα εις την ξηρασίαν του ημετέρου κλίματος και εις την ολεθρίαν πνοήν του καυστικού λιβός εν Θεσσαλία ιδίως.

Η βαθυτέρα του αγρού άροσις προ της σποράς, η λίπανσις και η σπορά σίτων άλλων ειδών αγνώστων εν τω τόπω πρωιμότερον ωριμαζόντων είναι τα τελεσφορώτερα κατά της ξηρασίας και κατά των καυστικών ανέμων προληπτικά. Εκτός δε τούτου, η βαθεία άροσις και η λίπανσις παρέχουσιν εις τα φυτά τροφήν αφθονωτέραν και οι στάχεις γίνονται πολυπληθέστεροι και μεγαλείτεροι και οι κόκκοι του σίτου βαρύτεροι. Εφέτος πρόκειται να πειραματισθώμεν επί νέων τινών ειδών σίτου, ως του της Ζηλανδίας και του λευκού Ρισέλ της Νεαπόλεως, άτινα σπείρονται εις τα ψυχρά και βορειότερα μέρη την άνοιξη και εντός τριών μηνών ωριμάζουσιν άριστα και παρέχουσιν σίτον με κόκκους ικανώς ογκώδεις και αρίστης ποιότητος. Ο σίτος της Ζηλανδίας παρά την Βυτίνην εν τη κόμη Νεμνίτσης σπαρείς εφέτος κατ’ Απρίλιον χάριν πειράματος και με όλην την σπανίαν ξηρασίαν, ήτις επεκράτησεν εφέτος εις το μέρος τούτο ευδοκίμησεν άριστα. Εφέτος θα δοκιμασθώσιν ενταύθα τριάκοντα περίπου ειδών νέοι σίτοι εκ διαφόρων του κόσμου μερών καταγόμενοι, είμαι δε βέβαιος ότι τουλάχιστον είδη τινά εξ αυτών θα παράγωσι ουχί 30 και 40 οκάδας το στρέμμα, αλλά 80 όλας ίσως και πλέον οκάδας το στρέμμα επιπλέον παρ’ ό,τι οι συνήθεις του τόπου σπόροι οι αρχέγονοι και παρηκμακότες και υπό τας αυτάς της καλλιεργείας συνθήκας.

Έχω την ελπίδα ότι ο προμνημονευθείς σίτος της Ζηλανδίας, καίτοι εαρινός, σπειρόμενος εν Θεσσαλία το φθινόπωρον θα ευδοκιμήση και λίαν πιθανόν ου μόνον να υπερβή τους εγχωρίους κατά την απόδοσιν, αλλά και να ωριμάση εβδομάδας τινάς πρωιμότερον τούθ’ όπερ υπισχνείται σπουδαίαν άμυναν κατά του λιβός. Αλλά και οι εγχώριοι σίτοι δια καταλλήλου διαλογής του σπόρου είναι επιδεκτικοί πολλής βελτιώσεως. Και πλείσται άλλαι βελτιώσεις είναι δυνατόν να εισαχθώσιν εν Ελλάδι εν τε τη Γεωργία και εν τη κτηνοτροφία και εν τη οινοποιία κλπ. δια διδασκαλίας απευθυνομένης εις τους γεωργούς μετά παραδειγμάτων καλλιεργείας και εργασιών εν γένει εκτελουμένων προ των οφθαλμών αυτών υπό ειδικών προσώπων. Ενέργειά τις σπουδαία υπό τοιαύτην έννοιαν της Κυβερνήσεως δύναται σπουδαιοτάτην ωφέλειαν να επιφέρη εντός βραχέως χρονικού διαστήματος, εις την εθνικήν παραγωγήν, δυναμένην να αυξηθή κατά δεκάδας τινάς εκατομμυρίων δραχμών ετησίως. Η ενέργεια αύτη και αν στοιχίση εις το κράτος και 100 χιλιάδας ή και 200 ετησίως, είναι μηδέν απέναντι της ωφελείας ήτις δύναται να προκύψη. Άνευ της τοιαύτης ενεργείας μάθετε όλοι ότι οι γεωργοί της Ελλάδος είναι πτωχότατοι και δανείζονται παρά των τοκογλύφων, ίνα πληρώσωσι τους φόρους αυτών εις το δημόσιον, τρέφονται κτηνωδώς και κατοικούσι κτηνωδέστερον. Επεσκέφθην πλείστα χωρία εν Θεσσαλία και εν Πελοποννήσω. Εκτός μικρών εξαιρέσεων οι καθαρώς και αποκλειστικώς το γεωργικόν επάγγελμα μετερχόμενοι μόλις αποζώσιν εκ της εργασίας αυτών και μηδέν εξοικονομούσι κατά τα ευτυχή έτη, όταν δηλ. αι εσοδείαι είναι καλαί. Όταν δε, ως πολλάκις συμβαίνει, αι εσοδείαι είναι κακαί ή μέτριαι, δεν έχουσιν οι δυστυχείς ούτε αυτόν τον ξηρόν άρτον της οικογενείας των και πολλάκις καταφεύγουν εις δάνεια ολεθριώτατα δι’ αυτούς, διότι το δάνειο ταύτα μετέβαλον μέχρι σήμερον και εξακολουθούσι να μεταβάλωσι τους πλείστους των γεωργών εις είλωτας των τοκογλύφων, οίτινες ζώσι και πλουτούσι εκμεταλλευόμενοι την πενίαν των. Ο Θεσσαλός γεωργός κατά μέσον όρον δεν κερδίζει ετησίως πλέον των 500 δρχ. εις το μερίδιόν του. Εξ αυτού θα πληρώση τους φόρους του δημοσίου και του δήμου, εξ αυτού του ποσού θα πληρώση μέρος του ατελευτήτου και πάντοτε αυξάνοντος χρέους του, εξ αυτού θα αγοράση τον βουν του, όταν ή παλαιώσωσιν ή όταν τις εξ αυτών αποθάνη, ή άλλω καταστή ανίκανος δι’ εργασίαν, εξ αυτού θα πληρώση τους αγροφύλακας, εξ αυτού θα πληρώση πολλάκις έξοδά τινα δια συγκομιδήν και αλωνισμόν των προϊόντων του, εξ αυτού θα πληρώση εις τον δικηγόρον και εις το δικαστήριον εις α πλειστάκις είναι ηναγκασμένος να καταφεύγη, εξ αυτού θα πληρώση τον ιερέα, εξ αυτού θα θρέψη τα αποσπάσματα, όταν καταλύωσιν εις την καλύβην του και το υπόλοιπον αντιπροσωπεύει τα ημερομίσθια αυτού του ιδίου, της γυναικός του και των τέκνων του. Και ναι μεν υπάρχουσιν έτη καθ’ α οπωσδήποτε επαρκούσι με μεγίστην γλισχρότητα εις τας ανάγκας των, όταν ένεκεν ευτυχίας μεγάλης της εσοδείας παράγουσιν εις το μερίδιόν των 800 και πλέον (πολύ σπανίως) δραχμών προϊόν, αλλά υπάρχουσι και έτη καθ’ α δεν παράγουσιν ούτε 300 δραχμάς προϊόν εν όλω. Λοιπόν τότε καταφεύγουσιν εις δάνεια και τοιουτοτρόπως διαιωνίζεται η δουλική και ειλωτική αυτών κατάστασις. Αλλά νομίζετε ότι των άλλων της Ελλάδος μερών οι γεωργοί είναι ευτυχέστεροι;

Και αυτοί δεν έχουσιν εισοδήματα ανώτερα εκτός σπανίων εξαιρέσεων. Οι πλείστοι είναι κατάχρεοι και ζώσι τρεφόμενοι κατά το πλείστον με ξηρόν άρτον, με κρόμμυα και με ελαίας, και όταν έχωσι και με τυρόν, μόνον δε κατά τας μεγάλας εορτάς και πανηγύρεις τρώγουσι κρέας, σπανιώτατα δε κατά τας άλλας του έτους ημέρας. Αι γυναίκες και τα κοράσια και οι παίδες συχνότατα και εν Θεσσαλία και εν Στερεά Ελλάδι και πολλαχού της Πελοποννήσου περιπατούσι γυμνόποδες πλατς, πλατς. Πόσας είδον demoiselles Ελληνίδας χωρίς κάλτσαις και χωρίς παπούτσια επί των πετρών, επί των ακανθών και επί του πηλού βαδιζούσας ακουομένου πάντοτε του πλατς, πλατς. Είναι κατάστασις αυτή ελευθέρων Ελλήνων; Μόνο το δικαίωμα του ψηφίζειν. Και προς ποίον σκοπόν ωφελεί, αφ’ ου δεν βελτιούται, αλλά τουναντίον χειροτερεύει η κατάστασις αυτών ή τε υλική και η ηθική; Η ελευθερία, η δια ποταμών αιμάτων αγορασθείσα και αγοραζομένη υπό των λαών, δεν έχει άλλον σκοπόν, ειμή την ελευθέραν και άνευ προσκομμάτων και αδιάκοπον πρόοδον των τα έθνη αποτελούντων ατόμων, πρόοδον ηθικήν, πνευματικήν και πρόοδον υλικήν.

Η πρόοδος αύτη η υλική καταφαίνεται μεν επιτευχθείσα εις τάξεις τινάς ανθρώπων εν Ελλάδι, αλλ’ ο γεωργός εξακολουθεί εργαζόμενος με τα αυτά μέσα, με τα οποία και οι Φελάχοι της Αιγύπτου, κερδίζει δε ένεκα αμαθείας και ένεκα ελλείψεως της δεούσης παρά της πολιτείας προστασίας και αρωγής τόσον ολίγα και μηδεμινά εκ της πολυμόχθου αυτού εργασίας, ώστε τρέφεται και κατοικεί ελεεινότατα και εργάζεται δουλικώς προς πλουτισμόν μιας άλλης τάξεως ανθρώπων, ήτις υπό διαφόρους μορφάς απομυζά πάσαν ικμάδα και ματαιοί πάσαν αυτού προσπάθειαν εις το να κάμη οικονομίας εκ της εργασίας του και να σχηματίζη ο ίδιος το αναγκαιούν εις αυτόν κεφάλαιον προς τελειοτέραν των έργων του και επικερδεστέραν διεξαγωγήν.

Έχομεν υπό τοιούτους όρους όχι μόνον την εφετεινήν της σταφίδος κρίσιν, αλλά παντοτεινήν κρίσιν γεωργικήν, ήτις ολίγον κατ’ ολίγον γίνεται μεγαλειτέρα και δυσφορωτέρα, καθ’ όσον βαθμηδόν αι υλικαί ανάγκαι του Κράτους και της κοινωνίας αυξάνουσι και ο γεωργός απέναντι αυτών γίνεται βαθμηδόν ανεπαρκέστερος.

Η οικονομική του έθνους ημών κατάστασις πάντοτε θα είναι σοβαρά και επισφαλής, εάν δεν μεριμνήσωμεν δια παντός μέσου περί αυξήσεως της εθνικής παραγωγής.

Ποία μέτρα πρέπει να ληφθώσι μη υπερβαίνοντα τας δυνάμεις του Κράτους, περί τούτου πρέπει να σκεφθώμεν πάντες εν Γεωργικώ Συνεδρίω από τούδε, διότι εφθάσαμεν εις το απροχώρητον. Σωφρονισθώμεν πλέον, ως Έλληνες. Αναδιοργανωθώμεν εν πάσι ριζικώς.

Σπυρ. Χασιώτης

Δήμος Βέλου Βόχας © {2023}. ALL RIGHTS RESERVED.